(ភ្នំពេញ)៖ ក្រុមអ្នកអភិរក្ស បានអះអាងថា ស្ថានភាពសត្វត្មាតកម្ពុជា មានសញ្ញាណវិជ្ជមាន ក្រោមកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង របស់ក្រុមការងារអភិរក្សសត្វត្មាតកម្ពុជា តែទាមទារបង្កើនកិច្ចការពារបន្ថែមទៀត។ ខណៈប្រទេសកម្ពុជា គឺជាក្តីសង្ឃឹមចុងក្រោយសម្រាប់ប្រភេទសត្វត្មាតទាំងនេះ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប៉ុន្តែចំនួននេះ បានធ្លាក់ចុះពាក់កណ្តាលក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។

លទ្ធផលនៃការតាមដាន និងកត់ត្រាស្ថានភាពប្រជាសាស្ត្រសត្វត្មាត ដែលបានធ្វើឡើងក្នុងថ្ងៃផ្សេងគ្នាក្នុងចន្លោះខែកក្កដា និងខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ បានបង្ហាញថា សត្វត្មាតទាំងបីប្រភេទ ដែលមាននៅប្រទេសកម្ពុជា គឺត្មាតភ្លើង ត្មាតត្នោត និងត្មាតផេះ មានវត្តមានសរុបចំនួន១៤០ក្បាល នៅក្នុងអាហារដ្ឋានត្មាតសំខាន់ៗចំនួន ០៥កន្លែង នៅតំបន់ការពារធម្មជាតិកម្ពុជាគឺ៖ អាហារដ្ឋានត្មាតដែនជម្រកសត្វព្រៃសៀមប៉ាង ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង អាហារដ្ឋានត្មាតដែនជម្រក សត្វព្រៃឆែបក្នុងខេត្តព្រះវិហារ អាហារដ្ឋានត្មាតដែនជម្រកសត្វព្រៃសំបូរក្នុងខេត្តក្រចេះ និងអាហារដ្ឋានត្មាតដែនជម្រកសត្វព្រៃស្រែពកក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី។

គួរបញ្ជាក់ដែរថា សត្វត្មាតទាំងបីប្រភេទនេះសុទ្ធសឹងតែត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាប្រភេទ ជិតផុតពូជបំផុតក្នុងបញ្ជីក្រហមនៃអង្គការ IUCN។

ជាមួយ លទ្ធផលរាប់បាននៅខែចុងក្រោយនេះ យើងឃើញថា អាហារដ្ឋានត្មាតនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃសំបូរមានការកើនឡើងនូវចំនួនសត្វត្មាតគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនៃក្រុមការងារអភិរក្សសត្វត្មាតកម្ពុជា បានសម្តែងការអបអរសាទរចំពោះសញ្ញាណវិជ្ជមាននៃស្ថានភាពសត្វត្មាតទាំងបីប្រភេទ ខណៈដែលពិភពលោកតែងប្រារព្ធទិវាអន្តរជាតិនៃការយល់ដឹងអំពីសត្វត្មាតនៅសប្តាហ៍ទី១ នៃខែកញ្ញា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។

បើតាម លោក នេត្រ ភក្ត្រា រដ្ឋលេខាធិការ និងជាមន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន បានថ្លែងថា នេះគឺជាដំណឹងដ៏ល្អ សម្រាប់ក្រុមអ្នកអភិរក្ស និងសម្រាប់ជីវៈចម្រុះនៅប្រទេសកម្ពុជា និងនៅលើពិភពលោក។

លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងនាមក្រសួងបរិស្ថាន សូមកោតសរសើរចំពោះក្រុមការងារស្រាវជ្រាវនៃក្រសួងបរិស្ថាន និងអង្គការដៃគូទាំងអស់នៃក្រុមការងារអភិរក្សសត្វត្មាតកម្ពុជា ក៏ដូចជាមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សទាំងអស់ ដែលកំពុងបំពេញភារៈកិច្ចរបស់ខ្លួននៅតាមតំបន់ការពារធម្មជាតិនានា ដើម្បីការពារ និងអភិរក្សទីជម្រកធម្មជាតិនៃដែនជម្រកសត្វព្រៃដែលមានវត្តមានសត្វត្មាត ពោលគឺបាននឹងកំពុងធ្វើឱ្យតំបន់ធម្មជាតិនេះ មានសុវត្ថិភាពកាន់តែខ្លាំងឡើងថែមទៀត សម្រាប់សត្វត្មាត និងសត្វព្រៃទាំងអស់ ដោយខិតខំប្រឹងប្រែងការពារព្រៃឈើជាទីជម្រក អាហារ និងប្រភពទឹកសម្រាប់សត្វព្រៃ និងជីវៈចម្រុះគ្រប់ប្រភេទ»។

ជាលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវនេះដែរ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រក៏បានកត់ត្រាទុកជាពិសេស នូវការវិលត្រលប់របស់សត្វត្មាតត្នោត និងត្មាតផេះ មកកាន់ទ្រនំរបស់ពួកវាវិញក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃស្រែពកខេត្តមណ្ឌលគិរី ក្រោយអវត្តមានពីទីនោះអស់រយៈពេលជាង៥ឆ្នាំ។

ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ លទ្ធផលនៃការរាប់ចំនួនសត្វត្មាតដោយអាហារដ្ឋានត្មាតនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃសំបូរនៃតំបន់ទេសភាពព្រៃលិចទឹកមេគង្គបានបង្ហាញថា ចំនួនសត្វត្មាតសរុបទាំងបីប្រភេទបញ្ចូលគ្នាបានកើនឡើងទ្វេដងសម្រាប់តំបន់នេះ ពោលគឺពីចំនួន ២០ក្បាល ដល់ចំនួន ៤១ក្បាលសម្រាប់រយៈពេលពីរខែចុងក្រោយ គឺចន្លោះចុងខែមិថុនា ដល់ចុងខែសីហា ឆ្នាំ២០២១នេះ។

បើតាមលោក សេង ទៀក នាយកអង្គការ WWF-កម្ពុជា បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំសូមចូលរួមអបអរសម្រាប់ដំណឹងដ៏ល្អនេះដែលវាពិតជាបានលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ជាពិសេសក្រុមការងារថ្នាក់ជាតិដែលដឹកនាំដោយក្រសួងបរិស្ថាន ក្រុមការងារនៃកម្មវិធីអភិរក្សតំបន់ព្រៃទេសភាពភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា និងក្រុមអ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្រ្តនៃអង្គការដៃគូទាំងអស់ក្នុងការបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជាប្រចាំបន្ថែមទៀតសំដៅជំរុញឱ្យចំនួនសត្វស្លាបទាំងនេះមានកំណើន ឡើងវិញនៅថ្ងៃខាងមុខ»។

លោកបានថ្លែងទៀតថា៖ «លទ្ធផលជាច្រើនដែលស្ថាប័នជំនាញ មន្រ្តីឧទ្យានុរក្ស អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ប្រជាជនមូលដ្ឋាន និងដៃគូទាំងអស់សម្រេចបានក្នុងរយៈពេលកន្លងមកដើម្បីគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារធម្មជាតិ ជាកត្តារួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដល់ការរស់រានរបស់សត្វត្មាតសំខាន់ៗទាំងនេះ។ វាជាការវិវត្តដ៏វិជ្ជមានមួយដែលផ្តល់ជាក្តីសង្ឃឹមសម្រាប់ការអភិរក្សដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា»។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងឱកាសនៃទិវាអន្តរជាតិ ដើម្បីយល់ដឹងអំពីសត្វត្មាតនេះដែរ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត និងស្រាវជ្រាវសត្វត្មាតកម្ពុជា ក៏បានសម្តែងនូវការព្រួយបារម្ភចំពោះវត្តមានសត្វត្មាត នៅកម្ពុជាដែលកំពុងទទួលរងការគំរាមកំហែងជិតផុតពូជ។ បញ្ហាប្រឈមចម្បងៗរបស់សត្វត្មាត រួមមាន៖ ការបាត់បង់ទីជម្រក ការបំពុល ការពុលនឹងសារធាតុគីមីដែលគេប្រើប្រាស់សម្រាប់គោលដៅផ្សេង និងសកម្មភាពរំខានដោយមនុស្ស វត្តមានថ្នាំព្យាបាលសត្វ Diclofenac ការបរាជ័យនៃការពងកូន និងកង្វះ ចំណីអាហារ។

ដើម្បីការពារ និងស្តារចំនួនសត្វត្មាតឱ្យ មានចំនួនកើនឡើងវិញ យើងចាំបាច់ត្រូវរួមគ្នារៀបចំ និងអនុវត្តជាបន្ទាន់នូវវិធានការអភិរក្សសមស្របនានា សំដៅជំរុញការគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារធម្មជាតិ និងការពារធនធានព្រៃឈើឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពខ្លាំងក្លាបន្ថែមទៀត សម្រាប់ផ្តល់ជាទីជម្រកដល់សត្វត្មាត និងសត្វព្រៃ និងជីវៈចម្រុះផ្សេងៗទៀត ក៏ដូចជាដើម្បីបង្កើនប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់កម្ពុជាទៅនឹងហានិភ័យនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ការធានាបាននូវការរស់រានរបស់សត្វត្មាតមានសារៈសំខាន់ណាស់ ព្រោះសត្វត្មាតដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការថែរក្សាបរិស្ថាន ដោយសារតែវាជាភ្នាក់ងារសម្អាតសាកសពសត្វក្នុងបរិស្ថានធម្មជាតិ ដែលជួយកាត់បន្ថយការរីករាលដាលនៃជំងឺឆ្លងផ្សេងៗពីសត្វងាប់។

លោក Alistair Mould ប្រធានប្រតិបត្តិ អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ និងជាសហប្រធានក្រុមការងារអភិរក្សសត្វត្មាតកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «វាពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ដែលយើងត្រូវធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយអាជ្ញាធរ និងសហគមន៍មូលដ្ឋានដើម្បីបង្កើនការយល់ដឹង និងការពារទប់ស្កាត់សកម្មភាពបំពុលគ្រប់ប្រភេទដើម្បីជួយសង្គ្រោះសត្វត្មាតនៅកម្ពុជាពីការផុតពូជ»។

សូមរំឭកថា លទ្ធផលជំរឿនសត្វត្មាតថ្នាក់ជាតិគិតត្រឹមខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ បានបង្ហាញថាសត្វត្មាតមានចំនួនសរុបចំនួន ១២១ក្បាល ក្នុងនោះមានត្មាតភ្លើង ២០ក្បាល, ត្មាតផេះ ៦៦ក្បាល និងត្មាតត្នោត ៣៥ក្បាល។ កាលបរិច្ឆេទសម្រាប់ការធ្វើជំរឿនសត្វត្មាតទូទាំងប្រទេសលើកទី០៤ឆ្នាំនេះ នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញាខាងមុខនេះ។

ប្រទេសកម្ពុជា គឺជាក្តីសង្ឃឹមចុងក្រោយសម្រាប់ប្រភេទសត្វត្មាតទាំងនេះនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប៉ុន្តែចំនួននេះបានធ្លាក់ចុះពាក់កណ្តាលក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ សកម្មភាពសិក្សាស្រាវជ្រាវនិងអភិរក្សសត្វត្មាត នៅប្រទេសកម្ពុជា បានចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០០៤ ដែលនៅពេលនោះចំនួនសត្វត្មាតដែលបានកត់ត្រាពេលធ្វើជំរឿនមានចំនួន ១៦២ក្បាល ដែលជាទិន្នន័យធ្វើជំរឿនលើកដំបូង។

ទិន្នន័យជំរឿនឆ្នាំ២០១០ ចំនួនសត្វត្មាតបានកើន ដល់ ២៨៩ក្បាល។ ក៏ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ ២០១១ ដល់ ២០១៤ ចំនួនសត្វត្មាតមានការថយចុះគួរឱ្យបារម្ភ។ ចាប់ពីពាក់កណ្តាល ឆ្នាំ២០១៤ រហូតដល់ បច្ចុប្បន្ន ចំនួនសត្វត្មាតទាំងបីប្រភេទមានចន្លោះពី ១២០ ទៅ១៤០ក្បាល។ ដោយឡែកចំនួនសំបុកដែលបានរកឃើញនិងការពារក៏មានការធ្លាក់ចុះពី ២៧សំបុក នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ មកសល់ត្រឹម ១៤សំបុក ក្នុងឆ្នាំ២០២១នេះ។ សំបុកត្មាតផេះដ៏តិចតួចត្រូវបានរកឃើញខណ:ដែលចំនួនសរុបសត្វនេះមានច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជា។

លោក ប៊ូ វរសក្ស នាយកស្តីទីអង្គការជីវិតធម្មជាតិ នៅកម្ពុជា និងជានាយកកម្មវិធីអង្គការ BirdLife បានលើកឡើងថា៖ «នៅដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ សំបុកត្មាត ចុងក្រោយបានរកឃើញក្នុងឆ្នាំ២០១៦។ ការថយចុះនៃចំនួនសំបុកត្មាតទូទាំងប្រទេសជាកត្តាគួរឱ្យបារម្ភ ដែលតម្រូវឱ្យមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងបង្កើនវិធានដើម្បីការពារសំបុកបន្ថែមទៀត។ យើងខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច និងប្រជាសហគមន៍ឱ្យចូលរួមទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញដើមឈើធំៗដែលត្មាតជ្រើសរើសដើម្បីកាច់សំបុក និងការឡើងយកពងកូនសត្វ ជាដើម»។

លោក នេត្រ ភក្ត្រា បានអំពាវនាវថា៖ «សូមស្នើគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ចូលរួមការពារ និងអភិរក្សសត្វត្មាតដែលជាប្រភេទសត្វកម្រនេះបន្ថែមទៀត ដោយចូលរួមការពារទីជម្រក លុបបំបាត់ការបំពុលនានា បញ្ឈប់ការដាក់អន្ទាក់ និងការបរបាញ់ និងបញ្ឈប់សកម្មភាពរំខានដោយមនុស្សផ្សេងៗទៀត ដើម្បីផលប្រយោជន៍ដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ភាពសម្បូរបែបនៃជីវៈចម្រុះ និងរក្សាបានកេរតំណែលធម្មជាតិសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយៗបន្តទៀត»។

សមាជិកស្នូលនៃក្រុមអភិរក្សសត្វត្មាតកម្ពុជា (CVWG) រួមមានក្រសួងបរិស្ថាន (MoE) ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ (MAFF) មជ្ឈមណ្ឌលអង្គរសម្រាប់អភិរក្សជីវៈចម្រុះ (ACCB) អង្គការជីវិតធម្មជាតិនៅកម្ពុជា (BirdLife in Cambodia) អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ (WCS) អង្គការមូលនិធិសកលសម្រាប់អភិរក្សធនធានធម្មជាតិ (WWF) ក្រុមហ៊ុន Rising Phoenix និងសមាជិកសាមញ្ញរួមមាន សមាគមមគ្គុទ្ទេសក៍បក្សីកម្ពុជា (CBGA) សំ វាសនា ខន់សឺវេសិនធួរ (SVC) និងមជ្ឈមណ្ឌលអភិរក្សជីវៈចម្រុះ (CBC) នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ៕