(ពិភពលោក)៖ អ្នកប្រាជ្ញជនជាតិក្រិកដ៏ល្បីល្បាញផ្នែកទស្សនវិជ្ជា ១រូបទៀត កាលពី ២៤៤៨ឆ្នាំមុន នោះគឺលោក ប្លាតុង (Plato) ដែលកើតនៅឆ្នាំ៤២៨ និងស្លាប់ទៅវិញនៅឆ្នាំ៣៤៧ មុនគ្រិស្តរាជ។

Fresh News Plus សូមចែករំលែកចំណេះដឹងទូទៅ អំពីលោកប្លាតុង ដោយដកស្រង់ពីសៀវភៅរបស់លោក ឈុន ណារ៉េត, លោក អួន សារ៉ាត់, និងវេបសាយ History.com ដូចខាងក្រោម។

ប្លាតុង គឺជាសិស្សរបស់លោក សូក្រាត (Socrates, ៤៧០-៣៩៩ មុនគ្រិស្តរាជ) ដែលជាបិតាទស្សនវិជ្ជាមុនគេ នៅទីក្រុងអាថែន ប្រទេសក្រិក។ ប្លាតុង ក៏ជាគណិតវិទូ អ្នកនិពន្ធនៃទស្សនវិជ្ជាបែបសន្ទនា និងជាអ្នកបង្កើតសាកលវិទ្យាល័យទស្សនវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់ អាកាដឺមី (Academy) នៅក្រុងអាថែន ដែលជាវិទ្យាស្ថានគរុវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់ដំបូងបង្អស់នៅទ្វីបអឺរ៉ុប។

* ជីវប្រវត្តិរបស់ប្លាតុង៖

ប្លាតុង កើតនៅក្នុងបុរីអាថែន និងស្លាប់ទៅវិញក៏ទីនោះដែរ។ ឈ្មោះដើមរបស់លោកគឺ អារីស្តូក្លេស (Aristocles) ប៉ុន្តែដោយសារលោកមានមាឌធំ ទើបគេហៅថា ប្លាតុង ដែលតាមភាសាក្រិក មានន័យថា ធំសម្បើម។ លោកសិក្សានៅអាថែម តាំងតែនៅពីតូចម្លេះ លុះអាយុបាន ២០ឆ្នាំ លោកក៏បានក្លាយជាសិស្សរបស់ សូក្រាត។

ឪពុករបស់លោក ប្លាតុង ឈ្មោះអារីស្តូន (Ariston) ជាម្ចាស់ទាសករនៅអេហ្ស៉ីន (Agean) ដែលមានកំណើតក្នុងរាជវង្សកូដ (Codre) ដែលត្រូវជារាជវង្សចុងក្រោយ នៅអាថែន។ ម្តាយរបស់លោក ឈ្មោះ ពៀរីហ្សូន (Peritione) កើតក្នុងត្រកូលអ្នកបង្កើតច្បាប់ ជាកូនស្រីរបស់លោក សូឡូន (Solone) ដែលជាបុគ្គលម្នាក់ ក្នុងចំណោមបណ្ឌិតដ៏ឆ្នើមទាំង ៧រូប។

* ដំណើរជីវិតរបស់ប្លាតុងមុនបង្កើតសាកលវិទ្យាល័យ៖

ក្រោយគ្រូរបស់ខ្លួន គឺលោក សូក្រាត ត្រូវគេកាត់ទោសប្រហារជីវិតទៅ ប្លាតុង បាននិរទេសខ្លួនចាញពីអាថែន ទៅរស់នៅក្រុងមេហ្កា ក្នុងតំបន់ភាគខាងត្បូង នៃប្រទេសអ៉ីតាលី ក្នុងឆ្នាំ៣៨៨ មុនគ្រិស្តរាជ។ នៅទីនោះ ប្លាតុង ត្រូវបានព្រះអង្គដេនីសទី១ និងឌីយ៉ុង ដែលត្រូវជាបងថ្លៃរបស់ព្រះអង្គដេនីស ចាប់ខ្លួនយកទៅឃុំ ដោយចោទប្រកាន់ថា ប្លាតុងបង្កឲ្យមានឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់នយោបាយពួកគេ។ ប្លាតុង ត្រូវបានគេយកទៅដាក់លក់នៅលើទីផ្សារ តាមរូបភាព និងបែបបទជាឧបករណ៍ចេះនិយាយ (ជាទំនិញម្យ៉ាងនៅសម័យនោះ)។

ជាភ័ព្វសំណាងល្អ ត្រូវបានអ្នកមានម្នាក់ទិញសេរីភាពជូន ហើយឲ្យវិលត្រឡប់ទៅអាថែនវិញ។ មកដល់អាថែន ក្នុងឆ្នាំ៣៨៧ មុនគ្រិស្តរាជ ប្លាតុង បង្កើតសាកលវិទ្យាល័យទស្សនវិជ្ជា មុនគេបង្អស់នៅទ្វីបអឺរ៉ុបតែម្តង។ លោកធ្វើការនៅទីនោះ ប្រហែល ២០ឆ្នាំ។

* សាកលវិទ្យាល័យប្លាតុង៖

ក្នុងរង្វង់ឆ្នាំ៣៨៧ មុនគ្រិស្តរាជ គឺពេលដែលលោកប្លាតុង មានអាយុ៤០ឆ្នាំ លោកបានវិលត្រឡប់មកដល់ក្រុងអាថែនវិញ និងបង្កើតសាកលវិទ្យាល័យទស្សនវិជ្ជា នៅក្រៅទីក្រុង ហើយសាកលវិទ្យាល័យនោះ ប្រមូលផ្តុំទៅដោយក្រុមអ្នកខ្លាំងរបស់ក្រិកប្រហែល ១០នាក់ ឈ្មោះថា Acedmus។ ពេលធ្វើការក្នុងសាកលវិទ្យាល័យ ដែលស្ថិតនៅកណ្តាលវាលនេះ ប្លាតុង បង្រៀនសិស្សជាច្រើន ដែលជាពួកមកពីពិភពក្រិកទាំងមូល (ក្នុងនោះក៏មានសិស្សប្រហែល ១០នាក់ទៀត មកពីប្រទេសផ្សេង)។

មានការកត់ត្រា ភាគច្រើននៃសំណេររបស់ប្លាតុង ជាពិសេសសំណេរឈ្មោះ Later dialogues ត្រូវបានយកទៅធ្វើជាឯកសារ ក្នុងការបង្រៀនសិស្សមុនគេ។ សាកលវិទ្យាល័យរបស់ប្លាតុង បានរកឃើញរបបគំហើយថ្មីៗ ច្រើនជាងការបង្រៀនរបស់លោក សូក្រាត ដែលជាគ្រូរបស់ប្លាតុងទៅទៀត។ នេះក៏ព្រោះតែសូក្រាត មិនដែលបង្កើតសាលា ហើយក៏មិនដែលរៀបចំការបង្រៀនល្អ ដូចនៅសាកលវិទ្យាល័យ របស់ប្លាតុងទៀតផង។

* ទស្សនវិជ្ជាដ៏ល្បីរបស់ប្លាតុង៖

ទស្សនៈរបស់ ប្លាតុង បានអះអាងថា ពិភពលោកកើតឡើងដោយធាតុ ២យ៉ាង គឺពិភពទស្សនៈ និងរូបធាតុ។ ពិភពទស្សនៈ មិនសំដៅទៅលើរចនាសម្ព័ន្ធគំនិតនោះទេ ប៉ុន្តែជាពិភពសច្ចៈ ដែលសម្តែងបង្ហាញនូវភាពជាក់ស្តែង។ ចំណែករូបធាតុ និយមនៅក្នុងដំណើរវិវត្តន៍របស់ខ្លួន គ្មានភាពសច្ចៈទេ។

ប្លាតុងបានបង្ហាញថា «គ្មានរូបធាតុណាមួយ មិនប្រែប្រួលបាត់បង់នូវស្ថានភាពរបស់វាទេ គឺមានតែការប្រែប្រួលប៉ុណ្ណោះ ដែលមិនប្រែប្រួល» បានន័យថា គឺមានតែពិភពទស្សនៈទេ ដែលមានភាពសច្ចៈ និងមិនប្រែប្រួល ចំណែកឯរូបធាតុវិញ មានលក្ខណៈស្រពិចស្រពិល មិនមានភាពសច្ចៈ គឺវាមិនឆ្លើយតបទៅ នឹងសភាពលក្ខណៈខាងក្រៅខ្លួន របស់វាគ្រប់ពេលវេលានោះទេ៕

រូបចម្លាក់របស់លោកប្លាតុង

សាកលវិទ្យាល័យរបស់ប្លាតុង

ប្លាតុង សាស្ត្រាចារ្យ និងសិស្សនៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យ

ផែនទី Greek World

គំនូរប្លាតុង និងសូក្រាត ពេលសូក្រាតនៅរស់