(ភ្នំពេញ)៖ ថៃធ្លាប់រងភាពអាម៉ាសយ៉ាងចាស់ដៃ ក្រោយពីមហាអំណាច ដែលជាសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ (UNSC) មានទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផងនោះ ធ្លាប់ព្រមានដកថៃចេញពីសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ដោយសារមិនទទួលយកយុត្តាធិការតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) រឿងក្តីប្រាសាទព្រះវិហារ នៅឆ្នាំ១៩៦០។

Fresh News សូមបង្ហាញពីចំណេះដឹងទូទៅរឿងអាម៉ាសរបស់ថៃ ដែលមិនទទួលស្គាល់យុត្តាធិការ ICJ នៅឆ្នាំ១៩៦០ ដូចតទៅ៖

នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ ក្រោយការសម្រេចចិត្តរបស់កម្ពុជា ក្នុងការយកបញ្ហាព្រំដែន ប្តឹងទៅ ICJ នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោកស្រី ផែថតថាន ស៊ីណាវ៉ាត្រ (Paetongtarn Shinawatra) បានថ្លែងថា ថៃមិនទទួលយកយុត្តាធិការរបស់ ICJ តាំងពីឆ្នាំ១៩៦០ មកម្ល៉េះ។ ពាក្យនេះមានន័យថា ថៃចិញ្ចឹមចិត្តមិនទទួលស្គាល់ថា ខ្លួនចាញ់កម្ពុជាលើរឿងក្តីប្រាសាទព្រះវិហារនោះទេ ហើយថៃក៏នឹងមិនទៅតតាំងជាមួយកម្ពុជានៅ ICJ ទៀតនោះដែរ។

ពិតហើយ នៅឆ្នាំ១៩៦០ ថៃមិនទទួលយកយុត្តាធិការ ICJ មែន ប៉ុន្តែក្រោយ ICJ ចេញសាលក្រមឲ្យកម្ពុជាឈ្នះក្តីរឿងប្រាសាទព្រះវិហារនោះ សហគមន៍អន្តរជាតិបានដាក់សម្ពាធពី «ឥរិយាបថប្រមាថសីលធម៌ច្បាប់អន្តរជាតិ» របស់ថៃ ដោយមានការប្រើសារនយោបាយធ្ងន់ៗ ពីមហាអំណាចមួយចំនួន រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផង ដែលបញ្ជាឲ្យថៃពិចារណាក្នុងភាពជារដ្ឋសមាជិក UN។ ក្រោយមក នាថ្ងៃ២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក សារិត ថាណារ៉ាត់ បានថ្លែងដោយលំឱនទទួលយកសាលក្រម ICJ ករណីប្រាសាទព្រះវិហារ។

បើតាមនិក្ខេបបទរបស់លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ អំពី «វិវាទកម្ពុជានិងថៃ (២០០៦-២០១២)» ចំពោះការឈ្លានពានលើប្រាសាទព្រះវិហារនោះ កម្ពុជាបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅ ICJ នៅថ្ងៃទី៦ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៩ ហើយតុលាការនេះ បានបញ្ជូនឯកសារទៅក្រឡាបញ្ជីនៅថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៦០។ តុលាការបានពិនិត្យឃើញថា ប្រាសាទព្រះវិហារពិតជានៅក្នុងដែនអធិបតេយ្យកម្ពុជា និងកាត់ក្តីឲ្យកម្ពុជាឈ្នះ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២។ មួយថ្ងៃក្រោយមក លោក សារិត ថាណារ៉ាត់ បានធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាន ដោយអះអាងថា ថៃនៅតែមានអធិបតេយ្យលើប្រាសាទព្រះវិហារ និងបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនចូលកាន់កាប់។

លោកបណ្ឌិត យង់​ ពៅ អគ្គលេខាធិការ រាជ្យបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថា ប្រទេសថៃ​មិនទទួលយកសាលក្រមសាលដីការរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ នេះទេ គឺនៅបានបង្ហាញនូវភាពគឃ្លើន​ដោយអសីលធម៌ទៅលើច្បាប់អន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ​ទាំងប្រទេសបារាំង សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេស​មហាអំណាចមួយចំនួនទៀតមិន​សប្បាយចិត្ត​នឹងឥរិយាបថនយោបាយរបស់ថៃនោះទេ ដោយសារតែនៅក្នុងនោះ មានមេធាវីម្នាក់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជាអ្នកគាំទ្រក្តីខាងភាគីកម្ពុជា។

«ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ចាត់ទុកថា សកម្មភាពរបស់ថៃជាឥរិយាបទអសីលធម៌ ហើយគំរាមប្រទេសថៃបើមិនព្រមអនុវត្តសាលដីកា ICJ ករណីប្រាសាទព្រះវិហារទេ នឹងមានបញ្ហានៅក្នុងកិច្ចការអន្តរជាតិ។ ប្រទេសមហាអំណាចបានព្រមានដល់ប្រទេសថៃ ថានឹងត្រូវបញ្ឈប់ពីតួនាទីជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ ប្រសិនបើប្រទេសថៃមិនព្រមទទួលយកនូវសាលក្រមរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ បើមិនព្រមលះបង់ប្រាសាទព្រះវិហារ និងទឹកដីមួយចំនួនដែលខ្លួនកាន់កាប់នោះទេ»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ ។

ថៃក៏បានគោរពសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ នៅថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ ដោយលោក សារិត ថាណារ៉ាត់ បានប្រកាសថា​ប្រទេសលោកលំអោនកាយទទួលយក​សេចក្ដីសម្រេច ICJ ដើម្បីគោរពនូវកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនទៅនឹងធម្មនុញ្ញ UN។ បន្ទាប់មកនៅថ្ងៃទី៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៦២ ប្រមុខការទូតថៃ ក៏បានផ្ញើលិខិតទទួលស្គាល់នូវសាលក្រមរបស់ ICJ ទៅកាន់អគ្គលេខាធិការ UN។

ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងប្រាសាទព្រះវិហារនេះ ថៃត្រូវរងនូវភាពអាម៉ាសម្តងទៀត។ នេះក៏ព្រោះតែនៅថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ប្រាសាទរបស់ខ្មែរនៅលើភ្នំដងរែកមួយនេះ ត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ។ ប្រការនេះ បានជំរុញឲ្យមានការកើនឡើងជម្លោះរវាងកម្ពុជានិងថៃ តែត្រូវបានដោះស្រាយ និងបកស្រាយដោយសេចក្តីសម្រេចរបស់ ICJ មួយផ្សេងទៀត នៅឆ្នាំ២០១១ គឺកម្ពុជាឈ្នះដដែល។

អត្ថបទគួរអាន៖

- ឈ្វេងយល់ពីតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ
- ឈ្វេងយល់ពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ