(ភ្នំពេញ)៖ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ លោកប្រធានរដ្ឋចិន Xi Jinping នឹងចាប់ផ្តើមដំណើរទស្សនកិច្ចការទូតខ្ពស់ មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយ ដែលជាមិត្តដែក។ នៅឆ្នាំ២០២៤ និងដើមឆ្នាំ២០២៥ ប្រទេសទាំងពីរបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើង នូវទំហំពាណិជ្ជកម្មទៅវិញទៅមករហូត ចំនួន ១៤ ៥៧៦ លានដុល្លារអាមេរិក ដែលកើនឡើង ២៤.៨៤% បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០២៣។ លើសពីនេះ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសចិន បានកើនឡើងក្នុងអត្រាមធ្យម ១៦.៧៨% ហើយការនាំចូលពីប្រទេសចិនកើនឡើង ១៧.៩៧% នៅក្នុងកំឡុងពីឆ្នាំ២០១៦ ដល់ ២០២៤។ នៅឆ្នាំ២០២៤ ការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសចិនបានកើនឡើង ១៨.៤០% ហើយការនាំចូលកើនឡើង ២៥.៧៨%។

ក្នុងអំឡុងពេលនៃជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ ទំហំពាណិជ្ជកម្មនៅតែមានការកើនឡើង។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រទេសចិននៅតែជា ប្រភពវិនិយោគធំជាងគេនៅកម្ពុជា ដែលគ្របដណ្តប់ ៤០% នៃការវិនិយោគបរទេសសរុបនៅកម្ពុជា។ នៅឆ្នាំ២០១៩ ការវិនិយោគរបស់ចិនមានចំនួន $៩,៣៩៧.៦ លានដុល្លារ ដែលភាគច្រើនផ្តោតលើវិស័យទេសចរណ៍ដែលមានចំនួន ៦៧.២% និងវិស័យឧស្សាហកម្មមានចំនួន ២០.៥៨% នៃការវិនិយោគសរុបរបស់ចិន។ ក្នុងអំឡុងពេលរាតត្បាតនៃកូវីដ-១៩ ការវិនិយោគរបស់ចិនបានថយចុះ ១២.២%, ៤៧.២១%, និង ៤៤.៩៩% នៅឆ្នាំ ២០២០, ២០២១ និង ២០២២ រៀងគ្នា ប៉ុន្តែការវិនិយោគបានចាប់ផ្តើមកើនឡើង ៥.៦៨% ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ និង ៣៩.៤៧% នៅឆ្នាំ២០២៤។ ជាមួយនឹង ការកើនឡើងខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ វិស័យវិនិយោគបានផ្លាស់ប្តូរទៅជា វិស័យឧស្សាហកម្មជំនួសឱ្យវិស័យទេសចរណ៍។

ដំណើរទស្សនកិច្ចកម្រិតខ្ពស់នេះ ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងក្លាយជាដំណើរទេសចរណ៍ ប្រកបដោយផ្លែផ្កាសម្រាប់ប្រទេសចិនក្នុងឆ្នាំ ២០២៥ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតលើ ខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ពាណិជ្ជកម្ម និង ការផ្គត់ផ្គង់ ។ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោម ប្រទេសដែលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុតដោយពន្ធគយរបស់លោក Trump ដែលកំណត់បន្ទាត់ពន្ធគយ ៤៩% មុនការពន្យាពេល ៩០ថ្ងៃ នឹងមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតជាមួយប្រទេសចិន លើផលិតផលកសិកម្ម ដែលចូលកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ចកម្មសេរី ត្រូវបានចូលជាធរមានរួចហើយ និង សម្ភារៈផ្សេងទៀតសម្រាប់កម្ពុជា ដើម្បីធានាខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់។

វាមិនពិបាកទេសម្រាប់ប្រទេសចិនក្នុងការជួយកម្ពុជា ដោយការទិញអង្ករដែលមានត្រឹមតែ ១ លានតោន មានន័យថាប្រសិនបើចិនម្នាក់ៗ បរិភោគអង្ករកម្ពុជា ៧៨ ក្រាមក្នុងមួយឆ្នាំ គោលនយោបាយរបស់កម្ពុជាក្នុងការនាំចេញអង្ករ ១ លានតោននឹងទទួលបានជោគជ័យ។ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតដែលគួរជំរុញឱ្យមានគឺផ្សារស្វាយចន្ទី ដែលត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់បំផុត ពីសម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និង ច្រករបៀងផ្សេងទៀតដូចជាច្រករបៀងស្រូវអង្ករនិងមច្ឆា និង ច្រករបៀងឧស្សាហកម្ម។ អាម៉េរិក និង ចិន ជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មពីរផ្សេងគ្នា ដែលអាម៉េរិកជាអ្នកទិញផលិតផលឧស្សាហកម្មរបស់កម្ពុជា ហើយប្រទេសចិន ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ឧស្សាហកម្ម និង ជាអ្នកទិញកសិផលកម្ពុជា ដែលជាទីផ្សារបំពេញឱ្យគ្នា។

កម្ពុជាកំពុងស្វែងរកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតលើសេវាកម្មរួមទាំងវិស័យទេសចរណ៍ និងវិស័យទេសចរណ៍ដែលគាំទ្រ ដូចជាភោជនីយដ្ឋាន និងសណ្ឋាគារ។ “បើកទូលាយ” គឺជាទស្សនវិជ្ជារបស់ប្រទេសចិន ដែលផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅវិញ ទៅមកសម្រាប់ដៃគូ ដែលនឹងជួយពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងកម្ពុជា និងចិន ជាពិសេសប្រជាជនទៅប្រជាជន។ បើយើងក្រឡេកទៅមើលទិន្នន័យក្នុងឆ្នាំ២០១៩ ចំនួនអ្នកទេសចរចិនគឺច្រើនជាងគេ ដែលមានចំនួន៣៨% នៃចំនួនអ្នកទេសចរសរុប ដែលបានមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា ដែលនេះហៅថាជាការបើកចំហរពិតដែលរដ្ឋាភិបាលចិនបានធ្វើ។

ចំនួនភ្ញៀវទេសចរចិនថយចុះយ៉ាងខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ២០២១ ដែលមានភ្ញៀវទេសចរតែ ៤៦ ០០០ នាក់ប៉ុណ្ណោះ ហើយបានចាប់ផ្តើមកើនឡើងជាលំដាប់ពីឆ្នាំ២០២២ ដល់ ៨៤៩០០០ នាក់នៅឆ្នាំ ២០២៤។ លើសពីនេះ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមទៀតលើការវិនិយោគគ្រាប់ស្វាយចន្ទី ថាមពលបៃតង និងថាមពលស្អាត និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបរិស្ថាន គួរតែជាផ្នត់ទីពីរសម្រាប់មិត្តភាព។

ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសមានអំណាចខាងផលិតកម្មកំពុងកើនឡើង បានមើលឃើញពីការកើនឡើងនៃការវិនិយោគរបស់ចិន ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ខណៈដែលក្រុមហ៊ុនផលិត បានផ្លាស់ប្តូរខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ចេញពីប្រទេសចិន ដើម្បីទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពីតម្លៃពលកម្មទាប និង ការពារការដាក់របាំងពន្ធពីសហរដ្ឋអាមេរិក ។ ការផ្លាស់ប្តូរទីតាំងផលិត របស់ក្រុមហ៊ុនចិន គឺជាការផ្លាស់ប្តូរខ្សែច្រវ៉ាក់តម្លៃ និង ខ្សែច្រវ៉ាក់ផ្គត់ផ្គង់ ដែលគួរតែស្ថិតក្នុងការពិភាក្សានៃដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរនៅក្នុងបរិបទ នៃការផ្លាស់ប្តូរទីតាំងឧស្សាហកម្ម BYD មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ឧស្សាហកម្មគ្រឿងបន្លាស់ គួរតែត្រូវបានផ្លាស់ទីដូចគ្នាដែរ ដើម្បីកាត់បន្ថយថ្លៃដើមផលិតកម្ម ដែលជាយុទ្ធសាស្ត្រមួយក្នុងការឆ្លើយតបទៅ នឹងពន្ធគយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។

ដើម្បីសម្រេចបាននូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទំនើបកម្មបែបចិន ប្រទេសទាំងពីរគួរតែចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងលើវិស័យជាច្រើន រួមទាំងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើ ការតភ្ជាប់ផ្លូវដែកពីប្រទេសចិនមកកម្ពុជាតាមរយៈឡាវ ពាណិជ្ជកម្មកសិកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល និងបៃតង។ ការកែលម្អការតភ្ជាប់ផ្លូវអាកាស និងការហោះហើរត្រង់ គួរតែស្ថិតនៅក្នុងការពិភាក្សារវាងកម្ពុជានិងចិន ក្នុងអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចកម្រិតខ្ពស់របស់ប្រធានរដ្ឋចិន Xi Jinping មកកាន់កម្ពុជា។

នេះនឹងក្លាយជាឧទាហរណ៍ដ៏ល្អមួយសម្រាប់ពិភពលោក ប្រសិនបើកម្ពុជាអាចជាមជ្ឈមណ្ឌលចែកចាយផលិតផលចិនក្នុងអាស៊ាន តាមរយៈខ្សែបណ្តាញតភ្ជាប់រួមមានផ្លូវដែក ផ្លូវទឹក និងផ្លូវអាកាស។ លើសពីនេះ ធនាគារចិននៅកម្ពុជា នឹងដើរតួនាទីជា ធនាគារអន្តរការីក្នុងអាស៊ាន សម្រាប់សេវាធនាគារអន្តរអាស៊ាន-ចិន ដែលគាំទ្រយ៉ាងច្រើនដល់ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ របស់ចិន។ វិធីសាស្រ្តនេះគឺដើម្បីលើកកម្ពស់ RMB របស់ចិនផងដែរនៅក្នុងពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគនៅក្នុងអាស៊ាន ជាឧទាហរណ៍។ ហើយវានឹងត្រូវបាន អនុវត្តទៅតំបន់ផ្សេងទៀត នៅពេលក្រោយសម្រាប់ការការពារពិភពលោកពីទីផ្សារផ្តាច់មុខ និងរបាំងពន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។

ទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងកម្ពុជាត្រូវបានកែលម្អដោយរលូនពីមួយពេលទៅមួយពេល ហើយការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើង នៃលក្ខខណ្ឌផលិតផលកសិកម្ម និង ផលិតផលទេសចរណ៍ សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ទាន់របស់ប្រទេសទាំងពីរ កិច្ចដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ គឺជាលទ្ធផលប្រកបដោយផ្លែផ្កា និងជាគំរូដ៏ល្អបំផុតសម្រាប់ពិភពលោក ក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ជាមួយប្រទេសចិនក្នុងជំហានដំបូង មុនពេលចាប់ផ្តើមអភិវឌ្ឍដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការសម្រាប់រយៈពេលមធ្យម និង រយៈវែង៕

ដោយ បណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍
ប្រធានវិទ្យាស្ថានសិក្សាចិន នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា